Hatay’da beton üretim standardına uymadığı, düşük kalitede beton ürettiği için birçok beton firmasına idari para cezası kesildi. Bazı firmalar cezaya rağmen standart altı beton üretimine devam etti ve neredeyse her ay idari para cezası aldı.
İki yıldır hava, su kirliliği Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) belirlediği oranın çok üstünde olan Hatay’da yetkililer; santrallere, taş ocaklarının yaşam alanında bulunması ve ihtiyaçtan fazla beton üretimi yaptığı için tepki gösterenlere Hatay’ın konut ihtiyacını gerekçe gösteriyor. Bir kısmı ruhsatsız olan taş ocağı ve beton santrallerinin firmalarına; özellik, performans, imalat ve uygunluk standardında belirtilen hükümleri karşılamadığı için idari para cezası kesildi. OYAK Nardüzü Beton, Yetimoğlu Hazır Beton, Kendirler Haddecilik, Çimsa, Kılıçlar hurdacılık, Mimaray inşaat, Özaykut, Çimko, Opal Beton, Özkul demir, Nas beton gibi firmalara kesilen cezalar Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü sayfasında yayınlandı.
Oyak, Kendirler, Mimaray, Özyakut firmalarına ekim ayında da standart beton üretmekten idari para cezası kesildi. Kesilen para cezaları etki etmedi ki şirketler mevzuata uymayan beton üretmeye devam etti.
5 Aralık 2025’te Çimko ve Opal Betona yine para cezası geldi. Gerekçe ise aynı; Standardın dışında beton üretmek. Özyakut Beton’un Kuruyer Hazır Beton tesisi, Opal Beton Narlıca Hazır Beton Tesisi olması gereken özellik, performans sağlamadığım için ocak ayında idari para cezası kesildi.
Kendirler Haddecilik Sanayi firmasından 8 Şubat 2024 tarihinde alınan çelik donatı numunesinin standardı karşılamadığı gerekçesiyle Antep Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nde idari yaptırım cezası kesildi. Cezanın duyurusu 26 Haziran’da yayınlandı. Hatay’da da faaliyet gösteren Kendirlere aynı gerekçeyle bu sefer de Hatay Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından donatı çeliğinin standarda uymadığı gerekçesiyle idari para cezası kesildi.
İdari para cezası kesilen Mimaray inşaat üretim için uygunluk belgesi olmadan agrega (beton üretiminde kullanılan kum, çakıl, kırmataş gibi malzemelerin genel adı agregadır.) üretimi yaptığı santralini, Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) raporu gerek yoktur kararıyla açtı.
Mimaray inşaatın sahibi Hatay Vakfı Başkanı İhsan Aydeğer, depremden iki ay sonra dönemin AKP’li TBMM Başkanı Mustafa Şentop’u ziyaret etti. Ziyaretten kısa bir süre sonra Aydeğer’in şirketi Mimaray İnşaat’ın da içinde olduğu üç şirkete Hatay’da 1 milyar 614 milyon 835 bin TL bedelli 504 deprem konutu ve ahır yapım işi ihalesi verildi.
Mimaray inşaatın Yayladağı ilçesi Yukarıokçular köyünde taş ocağı da var. Köyün tepesine yapılan ocaktan yayılan toz tarlalara, evlere dek geliyor. Dinamitle patlatma da yapılan ocakta köylüler, evlerin zeminden oynadığını söyledi.
Hatay İnşaat Mühendisleri Odası’ndan Adnan Özçelik, eğer beton santralleri olması gerekenden daha düşük standartta beton üretmişse, bu beton santraliyle yapılan projenin durdurularak, revize edilmesi gerektiğine vurgu yaptı. Bu durumun ciddi olduğunun altını çizen Özçelik, “Şöyle düşünün; projeye göre beton kalitesi C30 olması gerekirken, santralden çıkan C20 ise bu ciddi bir sorundur. Projenin dönüştürülmesi gerekir. Karotlarda yeniden performans analizi yapılmalı. Biz beton durumunu cezayla öğrendik. Ceza sorunu çözmüyor. Hatay’da her mahallede beton santrali var. Bu santrallerde çalışanlar işin ne kadar ehli ve ne kadar denetleniyor. Biz bunların hiçbirini bilmiyoruz” diye konuştu.
Birkaç ay evvel Samandağ ilçesinde yapılan TOKİ’lerde beton ve demirlerde çıkan usulsüzlüğü hatırlatan Özçelik, “TOKİ o süreçte açıklama yaparak soruşturma başlattığını söyledi. Fakat mevzuat nasıl işledi, iyileştirme yapıldı mı? O evler ne kadar sağlıklı, deprem yaşayan insanlar bu evlerde gönül rahatlığıyla oturabilecek mi?” diye sordu.
Avukat Ecevit Alkan, OYAK, Çimsa gibi çok bilindik firmaların düşük kaliteli beton üretmekten ceza aldığını; Hatay’da adı bilinmeyen, her mahallede olan beton firmalarının nasıl beton ürettiğinin bilinmediğinin altını çizdi. Hedefin afete dayanıklı değil de hızlı binalar yapmak olunca ortaya böyle sonuçlar çıktığını söyleyen Alkan, “Bu kadar hızlı, bilimselliği önüne almadan yapılan işlerin böyle sonuçları var. Sermaye Hatay’a ilk günden beri yağmaya geldi. Depremden önce yapılan ne kadar usulsüzlük varsa deprem sonrası da devam etti” şeklinde konuştu.
Beton santrallerinin olması gereken özellikten daha düşük kalitede üretilmesi çok kritik bir noktada duruyor. Hatay şu an bu beton firmalarının ürettiği beton ve demirden inşa ediliyor.
Geçtiğimiz temmuz ayında Samandağ Mağaracık mahallesi Toplu Konutlarına (TOKİ) dair fotoğraflar, videolar medyaya düştü. Demirlerin bükük olduğu yer yer kaymaların olduğu görsellerde görüldü. Bu olay ortaya işçilerin ücretini alamamasıyla çıktı. Mağaracık mahallesindeki TOKİ inşaatında çalışan 70 işçi, ‘işi zamanında bitirmedikleri’ gerekçesiyle ücretleri ödenmeden işten çıkarıldı. İşçilerin Avukatı Cuma Irmak, ağustos ayında yaptığı açıklamada, işin zamanında bitmemesinin sebebinin malzeme gelmemesi olduğunu vurguladı ve devamla şunları söyledi:
“İşçiler, projede 40 etriye (kolon ve kirişleri saran, inşaat çeliği donatısı) olduğunu ama bunun 20 etriyeye indirildiğini söylüyor. İşçiler binaları projeye uygun yapmak istiyor, tabii malzeme yetersiz kaldığından iş zamanında bitmiyor. Şirket de iş zamanında bitmediği için işçileri ücret vermeden çıkarıyor.”
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) Samandağ’daki konutlara dair açıklamasında ise şunları kaydetti:
“Hatay Samandağ'da yapımı hızla devam eden konutlarımızın bloklarında kalıp, donatı kontrolü yapılmakta, demir donatı imalatlarındaki kontrol sırasında herhangi bir eksik tespit edilmesi durumunda ivedilikle giderilip kalıp montajına başlanılmaktadır. Kalıp montajında herhangi bir sorunun olmadığı ancak kalıp sökümü sonrasında dökülen betonun kusurlu olduğu ve imalat hatasına yol açtığı, İdaremiz teknik personeli ve müşavir firma personelince tespit edilerek tutanak altına alınmıştır."
Antakya ilçesi Dikmece mahallesinde TOKİ için kamulaştırılan zeytinlik arazilerinin bir kısmı eylül ayında kamulaştırmadan çıkarıldı. Çevre ve Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı, kamulaştırılma karşılığında toprak sahiplerine ödediği ödemeyi geri istedi.
Hatay Barosu Eski Başkanı Cihat Açıkalın, Dikmece TOKİ’lerinin bazı etaplarından vazgeçilmesinin sebebinin, bölgenin sel ve afet riski taşımasından kaynaklı olduğuna dikkat çekti.
